بررسی حوزه آهن و فولاد کشور
- توضیحات
- دسته: قلم مدیر
- بازدید: 436
حوزه آهن و فولاد کشور
آهنآلات از جمله کالاهای مهم بازار کشور محسوب میشوند که شرایط حاکم بر عرضه و تقاضا و ثبات قیمت آنها، نقش موثری در ثبات قیمت بسیاری از کالاهای دیگر دارد. حال با عنایت به طرح احداث یک میلیون واحد مسکونی در سال از سوی دولت محترم، توجه به وضعیت و قیمت آهنآلات بیش از پیش حائز اهمیت شده است. در همین راستا عوامل متعددی در تعیین قیمت آهنآلات موثر هستند که این مسأله با توجه به تنوع بسیار زیاد کالاهای فولادی و شرایط متفاوت عرضه و تقاضای هر محصول، پیش‌بینی پذیری وضعیت و قیمت این گروه کالایی را کمی دشوار مینماید لیکن با مرور وضعیت تولید و عرضه در یکسال اخیر میتوان درک واقعیتری از وضعیت پیش رو داشت.
طی سال 99 بازار آهن و فولاد همانند بسیاری دیگر از بخشها، از فراز و نشیب قابلتوجهی برخوردار شد. تاثیر سنگین تحریم‌ها، تبعات انتشار ویروس کرونا بر بخشهای مختلف اقتصاد، جولان دلالان، تصمیمات خلقالساعه و بیتدبیریهای مسئولین وقت، اثرات انتخابات آمریکا، نوسانات قیمت دلار و تحولات بورس کالا؛ همگی تأثیر زیادی بر قیمت مقاطع فولادی در این سال داشتند به نحوی که قیمت اغلب مقاطع فولادی در پایان سال 99 نسبت به ابتدای این سال، تقریباً دو برابر شد و این امر در حالی بود که دولت وقت به شیوهی دستوری و از طریق شیوه‌نامه قیمتگذاری محصولات فولادی، سعی در کنترل قیمت‌های بازار آهن و فولاد داشت. در همین راستا تشکیل کمیته تخصصی تنظیم بازار، ابلاغ شیوه‌نامه جدید ساماندهی عرضه و تقاضای زنجیره فولاد و نیز الزام تولیدکنندگان به ارائه میزان مشخصی از تولیداتشان در بورس کالا، از جمله مهمترین سیاست‌های کلان بازار آهن و فولاد در سال گذشته بودند.
اما از منظر اقتصادی؛ نرخ ارز، قيمت جهاني سنگ آهن و شمش آهن (بيلت) و همچنین حجم عرضه و تقاضاي محصولات فولادي در بورس كالا، از جمله مهمترین عوامل موثر در تعیین قیمت آهنآلات و محصولات فولادی محسوب میشوند که در کنار سایر عوامل، به شرح ذیل، به آنها پرداخته میشود.
1) نرخ ارز: قيمت ارز در شرايط فعلي به عوامل متعدد دیگری از جمله عرضه و تقاضای ارز، مشکل کسری بودجه، مذاکرات برجام و ... بستگي دارد. در همین راستا دسترسی به درآمدهای ارزی، سهولت در جابه‌جایی و همچنین پایداریِ تأمین نیازهای ارزی که به شدت در نرخ ارز موثرند اغلب وابستگی قابلتوجهی به مذاکرات هسته‌ای و لغو تحریم‌ها دارند. از سویی بنا به اذعان کارشناسان، اتخاذ هر شیوهای جهت تامین و جبران کسری بودجه، افزایش نقدینگی و تورم را در پی دارد که این دو مساله نیز قطعاً به افزیش قیمت ارز میانجامد.
2) قيمت جهاني فولاد: با توجه به متاثر بودن کل اقتصاد جهان از رکود و تبعات اقتصادی بیماری کرونا، پدیدآمدن شوک قیمت فولاد اعم از ریزش قیمت یا افزایش آن، طی کوتاه مدت قابل پيش‌بيني نیست.
3) حجم توليد و عرضه در بورس كالا: حدود ۲ تا ۳ درصد فولاد دنیا در منطقه غرب آسیا تولید میشود که ۶۱ درصد از این سهم متعلق به ایران است. کشورمان در ۶ ماهه نخست سال ۲۰۲۱ میلادی (زمستان 99 و بهار 1400) حدود ۱۵ میلیون تن فولاد خام تولید کرده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل، رشد ۸ درصدی را نشان می‌دهد. افزایش تولید و عرضه مورد اشاره میتواند عاملی قوی در برابر افزایش قیمت انواع آهنآلات خام باشد.
تولید فولاد ایران در سال ۹۹ با رشد ۱۱ درصدی به ۳۰ میلیون و ۲۰۰ هزار تن رسید و با وجود شرایط دشوار تحریم و کرونا، افزایش سه میلیون تنی را ثبت کرد. تولید میلگرد در کشور با رشد ۱۵ درصدی در سال ۹۹، با بیش از 2/1 میلیون تن افزایش نسبت به سال ۹۸ به 5/9 میلیون تن رسیده است.
همچنین میزان تولید ورق گرم کشور در سال 99 حدود هشت میلیون و ۸۳۲ هزار تن بوده که رشد 7 درصدی را نسبت به سال ۹۸ نشان می‌دهد. لیکن تولید ورق سرد طی سال 99 کاهش یک درصدی را تجربه کرده و تولید ورق‌های پوشش‌دار نیز نسبت به سال ۹۸، چهار درصد کاهش داشته و به مرز یک میلیون و ۴۷۵ میلیون تن رسیده است. علت کاهش تولید ورق سرد و پوشش‌دار، تخصیص ناکافی مواد اولیه (ورق گرم) به واحدهای تولیدکننده ورق‌های سرد و پوشش‌دار بوده است.
در محصولات طویل فولادی، ضمن رشد ۱۵ درصدی تولید میلگرد، تولید تیرآهن نیز ۱۱ درصد رشد داشته و به یک میلیون و ۲۴۷ هزار تن رسیده است.
همچنين مجموع صادرات فولاد ایران (فولاد میانی و محصولات فولادی) در سال گذشته ۹ میلیون تن بوده که نسبت سال ۹۸، کاهش 1/13 درصدی را نشان می‌دهد.
صادرات میلگرد که بیشترین سهم را از میان صادرات کل محصولات فولادی دارد، در سال ۹۹ نسبت به سال ۹۸، کاهش ۱۸ درصدی داشته و به یک میلیون و ۸۳۵ هزار تن رسیده است. همچنین صادرات آهن اسفنجی در سال گذشته با کاهش ۱۱ درصدی به ۸۴۳ هزار تن رسیده است. نکته قابل تامل این است که در سال ۹۹، با وجود رشد تولیدات و رکود داخلی در بخش ساختمان، شاهد افزایش صادرات نبوده‌ایم و صادرات محصولات فولادی، فولاد میانی و آهن اسفنجی، همگی نزولی بوده است. لذا تداوم این وضعیت، به کاهش قیمت اقلام مذکور کمک خواهد نمود.
4) پایداری شرایط تولید: اواسط تابستان سال جاری در پی قطع برق در بخش خانگی و صنعت، قیمت انواع آهن آلات رشد فزایندهای یافت لیکن پس از آن قيمت‌ها كاهش يافت و طي هفته‌هاي اخير و با وجود افزايش قيمت ارز، قيمت انواع آهن آلات به طور ميانگين 5 درصد كمتر از قيمت اين كالا در دوره زماني قطع برق در تابستان مي‌باشد.
5) وضعیت تولید مسکن در کشور: یکی از اصلی‌ترین بازارهای هدف صنعت آهن و فولاد، بخش مسکن است و وضعیت تولید واحدهای مسکونی به طور مستقیم بر شرایط بازار آهن و فولاد اثرگذار است. در بخش خُرد در حال حاضر داوطلبان فروش املاک بیشتر از متقاضیان خرید هستند و لذا رکود شدیدی بر بازار مسکن چه در بخش ساخت مسکن و چه در بخش معاملات آن غالب است. از سوي ديگر در بخش کلان، طرح احداث یک میلیون واحد مسکونی در سال از سوی دولت محترم مطرح شده است و این امر نیز در رکود فعلی معاملات مسکن موثر بوده است. لیکن طرح دولت سيزدهم مبنی بر ساخت يك ميليون مسكن در سال اين شائبه را بوجود آورده كه آیا اين امر عملاً امكانپذير مي‌باشد و چه تاثیری بر قیمت آهنآلات خواهد داشت؟. بنا به اذعان کارشناسان، توانایی تامین صدرصد آهن و فولاد به منظور ساخت 1 میلیون واحد مسکونی بدون تزریق هیچ سرمایه در گردشی در داخل کشور وجود دارد.
زیرا پتانسیل تولید آهن در کشور، 60 درصد بیش از نیاز و مصرف آن در شرایط کنونی است. بنا به اطلاعات واصله ساخت هر متر مربع واحد مسكوني به طور ميانگين 50 كيلوگرم آهن مصرف مي‌گردد كه با فرض ساخت واحدهاي مسكوني با ميانگين متراژ 100 متر مربع، هر واحد مسكوني 5 تن آهن نياز دارد و بر همین اساس براي يك ميليون واحد مسكوني حدود 5 ميليون تن آهن مورد نياز است. لذا اگر در بخش صادرات، کنترل لازم صورت پذیرد در تامین آهنآلات مورد نیاز یک میلیون واحد مسکونی در سال مشکلی پیش نخواهد آمد و بنابراین در صورت ثبات سایر عوامل تاثیرگذار میتوان به پایداری قیمت در حوزهی آهنآلات امیدوار بود.
در پایان ذکر این نکته حائز اهمیت است که حسب تجربیات سالهای اخیر نباید از نقش دلالان در برهم زدن تعادل عرضه و تقاضا غافل شد و این امر نظارت قوی بر خريداران محصولات فولادي از بورس كالا، سهميههاي فولاد اختصاص داده شده به صاحبان صنایع و همچنین عمدهفروشان محصولات فولادی در سطح عرضه را میطلبد زیرا بنا به اطلاعات واصله بسياري از خريداران محصولات فولادي از بورس، تنها براي افزايش قيمت اين كالا را خريداري و انبارش مي‌نمايند و از سوي ديگر برخي از واحدهاي توليدي كه سهميه مستقيم از كارخانجات دارند، تعطيل بوده يا با ظرفيت واقعي توليد نمي‌نمايند اما سهميه ورق خود را به طور كامل دريافت نموده و در بازار آزاد به فروش مي‌رسانند که نتیجه آن گران شدن کلیهی محصولات و مقاطع فولادی است.
هرگونه کپی برداری فقط با قید منبع مجاز می باشد.