ضرورت توجه به موضوع صنایع دستی
- توضیحات
- دسته: قلم مدیر
- بازدید: 384
ضرورت توجه به موضوع صنایع دستی
کشور ایران به لحاظ تنوع صنایعدستی، رتبه نخست جهان را داراست و به لحاظ تعداد اقلام صنایعدستی، جزء ده کشور برتر دنیا در این زمینه محسوب میشود به گونهای که از حدود 600 مورد صنایعدستی ثبت شده در یونسکو، بیش از 70 درصد موارد آن در ایران موجود و در حال تولید میباشد. این استعداد و پتانسیل عظیم، نشانگر بستر آمادهای است که در صورت حمایت هوشمندانه و پیگیر، میتواند زمینهساز رشد اقتصادی بالا برای کشور و تحقق آرمانهای اقتصاد مقاومتی باشد. زیرا در شرایطی که بیکاری یکی از معضلهای اصلی جامعه ما است توسعه صنایعدستی به دلیل نیاز به سرمایهگزاری اولیهی نهچندان بالا و امکان توسعهی آن در بخش خانگی و مشاغل زودبازده، میتواند پتانسیل اشتغالزایی زیادی را در کنار ارتقاء سطح تولید ملی و جذب توریسم در پی داشته باشد به نحوی که ورود هر توریست به کشور منجر به رونق گرفتن 11 شغل میشود و کمک فراوانی به رفع معضل بیکاری و افزایش درآمد غیرنفتی کشور خواهد کرد. بنابراین صنایعدستی، پُلی میان اقتصاد و فرهنگ است که با توسعه آن، نهتنها به اقتصاد کشور کمک شده بلکه گام بلندی در جهت معرفی فرهنگ اصیل میهنمان برداشته میشود.
لیکن همچنان به اهمیت صنایعدستی به عنوان یک صنعت ارزآور برای کشور توجه نمیشود و متاسفانه در عمل شاهد هستیم که حوزه صنایعدستی کشورمان در عرصه تجارت بینالمللی، بسیار ضعیف است.
لذا رسیدگی به مشکلات و چالشهای حوزه صنایعدستی که قابل تقسیمبندی در بخشهای ذیل میباشد، بسیار ضروری است:
- موارد مرتبط با هنرمندان و صنعتگران
- چالشهای مرتبط با طراحی و تولید
- مشکلات مرتبط با بازاریابی و برندسازی
- مسائل مربوط به توزیع و فروش
- موارد اجتماعی فرهنگی
- مسائل مرتبط با دستگاههای اجرایی و سازمانهای ذیربط
در همین راستا مشروح برخی از مشکلات و چالشهای مذکور، به شرح ذیل میباشد:
1) در عین حمایت وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی از واحدهای تولیدی صنایعدستی، تمامی واحدهای تولیدی مذکور، به تصریح ماده 91 قانون نظام صنفی مکلّف به دريافت پروانهكسب از اتحاديهی صنف مربوطه ميباشند و اخذ یا دارابودن مجوز فعاليت از مراجع دولتی در این خصوص کافی نمیباشد لیکن در عمل مشاهده میگردد برخی از واحدهای صنفی صنایعدستی که تخلفات مکرر
داشته و یا فاقد پروانهکسب میباشند، به هنگام اعمال قانون توسط بازرسان اصناف یا اقدام از سمت اتحادیه، اذعان میدارند که مجوز خود را از ادارهکل میراث فرهنگی،گردشگری و صنایعدستی دریافت نمودهاند و به این واسطه نهتنها در روند بازرسی اخلال ایجاد میشود بلکه در پی حمایت ادارهکل مذکور از نامبردگان، اِعمال قانون واحدهای متخلفِ مورد اشاره، کنلمیکن شده است. مضاف بر اینکه خودداری برخی از مجموعههای ذیل ادارهکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی از اخذ پروانهكسب از اتحاديهی صنف مربوطه، علاوه بر اینکه منجر به رشد تخلفات صنفی به ویژه در موضوع تقلب، قاچاق کالا و همچنین تضییع حقوق مصرفکنندگان انجامیده بلکه شکایات متعددی را نیز جهت رسیدگی به نهادهای نظارتی و اتحادیه مربوطه سرازیر نموده و حتی باعث گشته سایر اعضاء صنف نیز ترغیب به ابطال پروانهکسب و تلاش در جهت قرارگرفتن تحتپوشش آن ادارهکل شوند که این امر، تبعات نامطلوبی در پی دارد. 2) با عنایت به اینکه استان اصفهان به لحاظ برخورداری از تنوع رستههای مختلف صنایعدستی، جایگاه ویژهای در کشور دارد و از سوی یونسکو به عنوان شهر خلّاق و جهاني صنايعدستي معرفی شده لیکن متاسفانه در شهرستانهای استان اصفهان که تماماً در حوزه تولید و توزیع صنایعدستی، فعال هستند بجز شهرستان اصفهان، اتحادیهی مستقلی برای
پیگیری امور تولیدکنندگان و متصدیان صنایعدستی اعم از رسیدگی به شکایات مردمی، حمایت از تولیدکنندگانوفروشندگانصنایعدستی و ... وجود ندارد و لذا غالباً اعضاء این صنف و امور مربوط به ایشان، ذیل سایر اتحادیههای صنفی پیگیری میگردد که این امر باعث شده به دلیل عدم اِشرافیت هیئتمدیره، نهتنها فرایند توسعه و رونق فعالیتهای صنایعدستی رو به افول رود بلکه در موارد متعدد، حقوق تولیدکنندگان و مصرفکنندگان صنایعدستی نیز تضییع گردد. 3) در حوزه دستگاههای اجرایی مرتبط با صنایعدستی، چالشهایی از قبیل: فقدان نگرش تجاری به حوزه صنایعدستی در سطوح کلان مدیریت کشور، فقدان سیاستگذاری جامع و پایدار در حوزه صنایعدستی، عدم انسجام متولیان صنایعدستی در کشور، ارتباط ضعیف و کمرنگ بین حوزه گردشگری و صنایعدستی، تعریف صنایعدستی بهعنوان یک کالای لوکس و ...، قابل بیان هستند. 4) فقدان صادرکننده اختصاصی در زمینه صنایعدستی باعث شده تا هنرمندان صنایعدستی برای عرضه محصولات خود در داخل یا خارج از کشور با مشکلات متعدد روبهرو شوند. 5) تمرکز صادرات صنایعدستی کشورمان بر حوزه خلیج فارس است حال آنکه سلیقه و بازار آنها اغلب مطابق با صنایعدستی چینی و هندی است و متاسفانه به جز معدودى از کشورها، سایر ملل، ايران را به عنوان توليدکننده صنايعدستى نمىشناسند که یکی از علل این امر، فقدان مقاله، کتاب، فيلم و ... به زبانهای بینالمللی و ضعف در تحقیق و پژوهش در حوزه صادرات و بازارهای صنایعدستی است. 6) ضعف در شناخت سليقهى خريداران از جهت رنگ، ترکيببندى، مضامین و... و همچنین عدم تطابق صنايعدستى ايرانى با نيازهاى خريداران: به عنوان مثال اغلب تابلوهاى خاتم براى عکسهاى ۱۳×۹ سانتیمتر طراحى شده اما اکثر عکسهاى اروپائى ۱۵×۱۰ سانتیمترمىباشند. 7) هماهنگى ضعیف بين توليدکنندگان و دستگاهها و نهادهای مرتبط با صادرکنندگان، اعم از: وزارت میراثفرهنگی،گردشگریوصنايعدستي؛ کميته امداد؛ اتحادیههای استانی و ... 8) ارتباط ضعیف بین حوزه گردشگری و صنایعدستی و کمتوجهی مسئولین نسبت به اثرات مثبت این دو حوزه بر رشد و توسعه و ارتقاء یکدیگر. 9) فقدان بانک اطلاعاتى اعم از: تعداد و مشخصات هنرمندان؛ اقلام، تنوع و کیفیت طرحهای صنایعدستی داخلی؛ کشورهای مقصد صادرات که چه ميزان کالا را از چه کشورهائى و با چه قيمتهائى وارد مىکنند و... 10) ضعف در بستهبندى مطلوب، متناسب با استاندارد متقاضیان خارجی؛ زیرا صنایعدستی به مراقبت و بستهبندی دقیق نیاز دارد تا طی صادرات سالم به مقصد برسند لیکن هزینه حملونقل و بستهبندی
بالاست و گاهی بیشتر از هزینه و قیمت خود محصول میشود و متأسفانه ایرلاینها تخفیف و یا سوبسیدی برای نقل و انتقال صنایعدستی قائل نمیشوند. 11) افزایش صادرات چمدانی صنایعدستی که به دلیل عدم پرداخت عوارض برای صادرات، یک مشکل برای اقتصاد کشور به شمار میرود. 12) پراکندگی مناطق تولید روستایی و دوری آنان از بازار، هزینههای اضافی بر روستائیان تحمیل نموده و در امر فروش داخلی برای آنان ایجاد مشکل میکند ضمن آنکه این نوع از تولیدکنندگان با وجود کالاهای مرغوب، هیچگونه بازار خارجی برای خود متصور نیست. بر همین اساس، محدودیت کانالهای توزیع و فقدان بازارچههای متمرکز و یکپارچه در سطح ملی و محلی، احساس میشود. 13) مشکلات ناشی از بازگشت ارز حاصل از صادرات صنایعدستی. 14) فقدان استانداردهای قیمتگذاری صحیح کالاهای صنایعدستی جهت صادرات یا فروش در داخل کشور. 15) ضعف در خلاقیت و نوآوری که منجر به تشابه در طرحها و الگوهای تولیدی و تنوع ناکافی محصولات مربوطه گردیده است. ضمن آنکه تاکید صرف بر جنبههای هنری و تزئینی محصولات صنایعدستی باعث شده تا برخی از محصولات، کاربردی نبوده و رقابتپذیری فروش آنها با کالاهای مشابه خارجی، کاهش یابد. 16) عدم امکان تولید انبوه برخی کالاهای صنایعدستی در زمان کوتاه، به دلیل فقدان تجهیزات مدرن کارگاهی. به عنوان مثال استفاده از
کورههای المنتی در رسته لعابکاری، ضمن ایجاد حرارت یکنواخت و حذف آلودگیهای سوخت گاز و مواد نفتی، نهتنها به کیفیت بالاتر محصولات میانجامد بلکه سرعت تولید را نیز به شدت افزایش میدهد. 17) عدم بهروزرسانی قوانین به منظور جلوگیری از ورود کالاهای خارجی دارای مشابه داخلی با هدف حمایت از صنایعدستی داخلی. 18) فعالیت انفرادی غالب فعالان صنایعدستی و عدمانسجامو وحدت در پیگیری مطالبات. 19) ناآشنایی اغلب هنرمندان با تجارت الکترونیک و مهارتها و شیوههای نوین تبلیغ و بازاریابی محصولات صنایعدستی. 20) رکود و نوسانات بازار باعث شده بسیاری از متصدیان صنایعدستی از ثبات شغلی برخوردار نباشند. مُضاف بر اینکه عدم تامین نیازهای معیشت خانواده از طریق اشتغال به این حوزه و فقدان برنامهریزی مناسب برای آشنایی عموم مردم به ویژه جوانان با جذابیتهای آن باعث شده کسی ترغیب به یادگیری و دنبال نمودن این مهارتها نشود که این امر بسیاری از رشتههای صنایعدستی را در معرض نابودی قرار داده و در واقع با مرگ هنرمندان ذیربط، هنرهای مذکور نیز مدفون میگردد. 21) علاوه بر رکود فوقالعادهای که در سالهای اخیر بر بازار صنایعدستی حکمفرما بوده، با توجه به دورهی خوابی که در تولید و فروش
محصولات صنایعدستی وجود دارد و از طرفی مواد اولیهی برخی از این صنایع نیز بسیار بالاست؛ یکی از عمده مشکلات این واحدها عدم برخورداری از تامینپایدار سرمایه در گردش لازم، جهت حفظ توانمندی واحدصنفی و توسعه شغلی آن است. 22) قیمت تمامشده بالای کالاهای صنایعدستی داخلی، نهتنها زمینه را برای ورود کالاهای قاچاق یا بیکیفیت خارجی هموار کرده بلکه امکان صادرات و رقابت با تولیدات خارجی را نیز محدود نموده است. 23) در برخی رستههای صنایعدستی خصوصا در فروش محصولات زینتی نقرهای و... مشاهده میشود که دلالان کیفبهدست با حضور در بازار و خردهفروشی، علاوه بر توزیع کالای قاچاق، تعادل قیمت محصول در بازار رسمی را نیز بر هم میزنند. با توجه به اینکه کالاهای قاچاق فاقد فاکتور خرید میباشند، بحث قیمتگذاری منصفانه و نظارت و بازرسی بر کنترل قیمتها با اختلال مواجه شده و زمینه برای تخلفهای صنفی هموار گشته است. 24) در بعضی رستههای صنایعدستی، تولیدات ماشینی و بیکیفیت خارجی که به ظاهر شبیه نمونههای اصیل داخلی هستند، هم بطور رسمی و قانونی و هم به طور قاچاق وارد کشور شدهاند و متأسفانه تعدادی از فروشندگان نیز اینگونه کالاهای بیکیفیت خارجی را به اسم و همان قیمت کالای اصیل داخلی به فروش میرسانند این علاوه بر ضرر به اقتصاد ملی و اعتبار هنر ایرانی و اعتماد مشتریان، منجر به رکود در تولید و فروش محصولات داخلی گشته است. 25) بعضاً لیدرهای تورهای توریستی با انجام تبانی با معدودی واحدهای صنفی كه كالاي قاچاق صنایعدستی دارند گردشگران را به چنین واحدهایی هدايت ميكنند که آنان نیز محصولات خود را به چندین برابر قیمت واقعي به توریستها میفروشند و اذعان میکنند که قیمت پائینتر محصولات در سایر مغازهها ناشی از تقلبی یا بیکیفیت بودن آنها است که این امر زمینه بدبینی گردشگران به كيفيت و اعتبار صنایعدستی و بدنامی کشور عزیزمان را فراهم میکند. |
در همین راستا توجه به پیشنهادات ذیل، شایسته به نظر میرسد:
- تبدیل اتحادیه تولیدکنندگان و فروشندگان صنایعدستی شهرستان اصفهان -که از جملهی کارآمدترین اتحادیههای شهرستان اصفهان است- به اتحادیهی استانی تولیدکنندگان و فروشندگان صنایعدستی، علاوه بر حمایت هوشمندانه و جامع از تمامی فعالان صنایعدستی استان میتواند زمینهساز اشتغال و رشد اقتصادی بالا برای استان اصفهان نیز باشد.
- رایزنان فرهنگی از جمله ظرفیتهای مناسب جهت معرفی صنایعدستی به کشورهای خارجی هستند لذا وزارت محترم امور خارجه با کمک وزارت محترم میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری؛ ضمن ایجاد ویترین صنایعدستی در سفارتخانهها نسبت به توجیه و آموزش رایزنان فرهنگی و تدوین مقالات و تیزرهای تبلیغاتی به زبانهای بینالمللی جهت معرفی کالاهای صنایعدستی کشور اقدام نمایند.
- ضمن برگزاری نشستهای مشترک بین اتحادیه و انجمنهای صنفی صنایعدستی، اتاق بازرگانی ایران، گمرک و وزارت صنعت، معدن و تجارت؛ زمینه صادرات تخصصی صنایعدستی فراهم شود.
- در تمامی استانهای کشور به ویژه استانهای فعال در حوزه صنایعدستی، شرکتهای تعاونی صنایعدستی تشکیل یا تقویت شوند تا زمینه برای صادرات اقلام مذکور فراهم گردد.
- انجام کار مطالعاتی دقیق، جهت ریشهیابی کلیهی چالشهای موجود و تدوین سند چشم انداز صنایعدستی.
- برنامهریزی عاجل و هوشمندانه جهت جلوگیری از منسوخ شدن رشتههای گوناگون صنایعدستی از طریق انتقال تجربه و فنون تولید در تمامی رشتههای صنایعدستی به نسل جوان و بصرفه نمودن اشتغال در آن رشتهها.
- ضمن بررسی و مطالعات دقیق، علل موفقیت هر کشور در تولید و فروش محصول صنایعدستی خاص آن سرزمین شناخته شود تا جهت بومیسازی و رفع مشکلات مرتبط در داخل کشور مورد بهرهبرداری قرار گیرد.
- جهت برندسازی در حوزه صنایعدستی ضروری است ضمن ساماندهی واحدهای تولیدی و تقویت انجمن تولیدکنندگان صنایعدستی، تولید مستمر محصولات و كالاهاي باكيفيت مدنظر قرار گیرد.
- لزوم توجه به دو موضوع استانداردسازی و برندسازی به منظور اصالتبخشي به صنایعدستی، پیبردن به ضعفها و کاستیهای موجود، فراهمشدن
زمینهی رشد پویا و مدرنتر محصولات صنایعدستی و همچنین نظارت دقیقتر بر فرآیند تولید تا فروش محصولات مربوطه ضروری است. در واقع استانداردسازی باید در تمامی بخشها اعم از پروسه تولید، ابزار آلات تولید، قیمتگذاری محصول، بستهبندی محصول، بازاریابی و فروش، تضمین کیفیت محصولات پس از حملونقل و ... باشد.
- آموزشهای لازم در بخشهای تولید، بازاریابی، فروش، تسلط بر زبان بینالمللی و ... به تولیدکنندگان و فروشندگان صنایعدستی داده شود تا مواردی همچون: فقدان نوآوری، نداشتن شناخت کافی از سلایق مشتریان داخلی و خارجی، نبود مراکز اطلاعاتی، عدم انجام تحقیقات بازاریابی و برندسازی و همچنین نبود راهبرد صادرات و تجاریسازی به عنوان کمبودهای فعلی عرصه صنایعدستی، برطرف شوند.
- ایرلاینها با ارائه تخفیف در هزینه نقل و انتقال صنایعدستی، به رونق صادرات اینگونه کالاها کمک کنند.
- با توجه به دورهخواب فروش محصولات صنایعدستی، زمان بازگشت ارز حاصل از صادرات در حوزه صنایعدستی، به حدود یکسال افزایش پیدا کند.
- نظر به دورهی خوابی که در تولید و فروش محصولات صنایعدستی وجود دارد و از طرفی قيمت مواد اولیهی برخی از این صنایع نیز بسیار بالاست، بحث تامین سرمایهی در گردش و ارائه وامهای قرضالحسنه و یا وامهای با سود بسیار پایین به واحدهای تولید و فروش صنایعدستی، مدنظر مسئولین قرار گیرد.
- دولت محترم از طریق تشکیل بازارچههای فصلی صنایعدستی در استانهای مختلف و همچنین تامین زیرساختهای قانونی و مالی و ...، زمینهی ورود سرمایهگذاران و بخش خصوصی را در عرصهی صنایعدستی به ویژه صادرات این نوع اقلام، فراهم کند.
- در صورتی که امکان خرید عُمده و با قیمت مناسبتر مواد اولیه برای واحدهای صنفی فراهم شود مطمئناً در افزایش قدرت خرید عموم مردم و رونق صادرات این کالاها موثر خواهد بود. این امر، به ویژه در مورد صنایعدستی مرتبط با فلزات از قبیل: مس، برنج و ...، ضروریتر است.
- شایسته است تا با شناسنامهدار کردن کالاهای داخلی، کارشناسان اتحادیه مربوطه، ارزیابی محصولات موجود در بازار را جهت شناسایی کالای قاچاق از غیرقاچاق بر عهده گیرند. در واقع اگر محصولات صنایعدستی، دارای لوگو و شناسنامهدار باشند، هم تولیدکننده موظف به تضمین کیفیت محصولاتش میشود و هم قابلیت پیگیری محصولات افزایش مییابد.
- استمرار برگزاری جلسه با اعضاي انجمن اسلامي بازار جهت توجیه صنف نسبت به پيشگيري از نگهداري يا توزيع كالاهاي قاچاق و جمعآوري كالاهاي موجود مذكور از سطح بازار.
- برگزاري جلسات آموزشي جهت بِروزرساني دانش بازرسان نهادهای نظارتی جهت شناسايي صنايعدستي قاچاق.
- برخورد قاطع و پلمب واحدهاي صنفي متخلفی که مبادرت به عرضه و فروش صنایعدستی قاچاق میکنند. این امر اهتمام اتحادیه مربوطه و نهادهای نظارتی و قضائی را میطلبد.
- با فروشندگان سیّار کالاهای قاچاق صنایعدستی و بدلیجات (کیفیها)، برخورد شود.
- همکاری بیشتر سازمانهای دولتی با اتحادیهی صنایعدستی در امر برگزاری نمایشگاهها ضمن اختصاص بودجهی ویژه توسط دولت محترم در این خصوص و همچنین حمایت از شرکتکنندگان جهت حضور در نمایشگاههای خارجی مرتبط با صنایعدستی.
- با عنایت به اینکه برخی از کالاها مرتبط با چند رسته و اتحادیه هستند، بایستی تفکیک کامل بین رستههای اتحادیههای ذیربط اعم از: اتحادیههای خرازي و تريكو، چيني و بلور، فروشندگان مصنوعات استيل و برنج و ... صورت گیرد تا تولیدکنندگان و فروشندگان کالاهای مربوطه دچار تداخل صنفی نشده و از فروش محصولات صنايعدستي خارجي نیز جلوگيري به عمل آید.
- با توجه به اینکه متاسفانه کالاهای بیکیفیت ساخت کشور چین، پاکستان و هند، که از نمونههای داخلی مشابهتسازی شدهاند؛ در حال ضربه زدن به وجهه و اعتبار صنایعدستی اصیل ایرانی چه در داخل کشور و چه در عرصه بینالمللی هستند، شایسته است تا با اقداماتی از قبیل: برگزاری نمایشگاههای خارج از کشور، برگزاری یک نمایشگاه بینالمللی صنایعدستی به
صورت سالیانه در داخل کشور، تسهیل ورود گردشگران خارجی به ایران، زمینه معرفی هر چه بیشتر صنایعدستی اصیل ایرانی را فراهم کنیم. در همین راستا سایر ارگانها همانند صداسیما با تبلیغات مستمر تلویزیونی، رادیویی؛ شهرداری با تبلیغات شهری؛ آموزش و پرورش با فرهنگسازی پایه در مدارس و... نیز زمینهی آشنایی هرچه بیشتر جامعه را با هنر صنایعدستی فراهم کنند و با ترویج فرهنگ پرهیز از خرید کالاهای خارجی و حمایت از تولید و اشتغال داخلی، زمینه ورود این کالاهای اصیل را به سبد مصرفی خانوادههای ایرانی فراگیر کنند. به عنوان مثال شهرداری میتواند هر هفته تبلیغات شهری خود را به معرفی یک محصول از صنایعدستی اختصاص دهد.
24. بیمه هنرمندان به عنوان یکی از دغدغههای اصلی تولیدکنندگان صنایعدستی، مورد توجه قرار گیرد.
هرگونه کپی برداری فقط با قید منبع مجاز می باشد.