تداوم حمایت از صنعت لوازم خانگی به عنوان یک صنعت پیشران در کشور
- توضیحات
- دسته: قلم مدیر
- بازدید: 442
صنعت لوازم خانگی به عنوان یکی از صنایع پیشران در کشور با وجود برخی محدودیت‌های ناشی از تشدید تحریمها، شیوع کرونا و سایر چالشهای مشابه؛ طی سالهای اخیر توانسته به خودباوری دست یابد و ضمن فزاینده نمودن رشد تولید، محصولات تولیدی را از نظر کیفیت و تنوع، بیش از پیش گسترش دهد. این صنعت که روزی بر پایه مونتاژ قطعات وارداتی از کشورهای دیگر به ویژه کره جنوبی می‌چرخید حالا توانسته با اتکا به صنعتگران داخلی و قطعات داخلی سازی شده، راه خود را از مونتاژ جدا کند و به سمت توسعه و خودکفایی نسبی یا آغاز همکاریهای جدید با دیگر شرکتهای جایگزین بین‌المللی پیش رود و این امر پس از آنکه در سال 97 دو شرکت کرهای به بهانه تحریمها، قید حضور مستقیم در بازار پرتقاضای کشورمان را زدند، سرعت و شتاب بیشتری گرفت.
از سویی ممنوعیت ورود لوازم خانگی خارجی به کشور طی سه سال گذشته که اخیراً در پی درخواست تولیدکنندگان، مورد تاکید مجدد رهبر معظّم انقلاب و رئیسجمهور محترم واقع گردید، ظرفیتی را برای شرکتهای داخلی ایجاد نموده تا با توان بالا محصولاتی با قیمت مناسب و کیفیتی مطلوب را تولید کنند و این نشان میدهد در صورت اعتماد مسئولان به این صنعت می‌توان شاهد رقابتیتر شدن تولیدات آن و ارزآوری برای کشور بود.
در حال حاضر میانگین سالانه صادرات لوازم خانگی کشورمان حدود ۳۰۰ میلیون دلار است در شرایطی که ظرفیت و امکان ارتقاء فوری آن تا یک میلیارد دلار نیز وجود دارد. این امر در شرایطی است که میزان صادرات لوازم خانگی ایرانی در سال ۹۷ حدود ۱۰ میلیون دلار بوده است1. اهمیت توجه به ارقام مذکور وقتی مشخصتر میگردد که بدانیم نیاز بازار واردات کشورهای همسایه ما در لوازم خانگی، سالانه ۳۷ میلیارد دلار است2 و لذا در حال حاضر که تحریمهای شدید نفتی بر کشورمان اعمال شده، برنامه‌ریزی جهت ورود به این بازار جذاب و پرسود، بسیار اهمیت دارد. در کنار این امر نباید از ضرورت مقابله با قاچاق لوازم خانگی که خسارت چندین میلیارد دلاری به اقتصاد کشور وارد میکند غافل شد. ساماندهی و کنترل واردات لوازم خانگی از طریق پیله‌وران که سهم 35 درصدی3 از بازار لوازم خانگی را شامل میشود نیز در همین راستا میباشد.
نباید از یاد ببریم در ابتدای سال ۹۷، حدود ۶۰ درصد بازار لوازم خانگی کشور در اختیار محصولات خارجی بود که در پی خروج شرکتهای خارجی از بازار ایران و توسعه فعالیت شرکتهای داخلی، سال 99 بیش از ۱۵ میلیون دستگاه لوازم خانگی در کشور تولید شده که این میزان تولید در مقایسه با سال ۹۸، جهش ۷۸ درصدی داشته و اگر این کالاها در داخل تولید نشده بود برای واردات آن بایستی حدود 4 میلیارد دلار و برای تامین قطعات جانبی آنها نیز 600 میلیون دلار ارز اختصاص مییافت که این موضوع حکایت از اهمیت والای توجه به صنعت لوازم خانگی و رشد و توسعه بومی آن دارد.
البته باید در نظر داشت خودکفایی و عدم نیاز به واردات قطعات خارجی در تولید لوازم خانگی کشور، متفاوت است، در بعضی از اقلام لوازم خانگی، خودکفایی تا 100 درصد، در برخی دیگر تا ۸۰ درصد و در بعضی از موارد هم حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد است4.
علیایّحال، نظر به دائمی و فزایندهبودن تقاضا در بازار لوازم خانگی چه در داخل کشور و چه در خارج از کشور، هر چه بر قدرت تکنولوژیکی و بومیسازی قطعات لوازم خانگی افزوده شود و وابستگی به خارج از کشور در این صنعت کاهش یابد، منافع اقتصادی فراوانی نصیب کشور و مردم ما خواهد شد. لذا حال که عزم جدی مسئولان کشور بر حمایت و توسعه این صنعت پیشران قرار گرفته، تولیدکنندگان نیز باید علاوه بر شناسایی و آسیبشناسی چالشها و مشکلات این بخش بایستی با کمک شرکتهای دانشبنیان به ارتقاء زیرساختها، کیفیت و کمیّت محصولات و همچنین بهبود خدمات پس از فروش خود بیفزایند و مردم نیز همانند همیشه پای حمایت از تولید داخلی، بایستند.
در همین راستا یکی از نگرانیهای عامه مردم و مصرفکنندگان در خصوص احتمال کاهش کیفیت لوازم خانگی ایرانی در پی ممنوعیت واردات و پدیدآمدن انحصار، شبیه آنچه در صنعت خودروسازی رخ داده است، میباشد؛ حال آنکه با توجه به تنوع بالای تولید و تعداد قابلتوجه تولیدکنندگان ایرانی، بازار لوازم خانگی داخلی یک بازار رقابتی در کیفیت و قیمت محسوب شده و انحصاری نیست و لذا این ادعا نمی‌تواند درست باشد.
برخی دیگر از چالشهای مطرح در این حوزه عبارتند از:
- در آئین‌نامهی ورود کالا توسط پیله‌وران و مرزنشینان، لوازم خانگی جزء کالاهای مجاز برای ورود به کشور از طریق نامبردگان برشمرده شده که این امر با منافع اقتصادی کشور در موضوع حرکت به سمت خودکفایی تولید لوازم خانگی، در تضاد است. بنابراین مافیای واردات به دلیل ممنوعیت واردات، به تدریج و در وزنهای کوچکتر، از طریق پیلهوری یا تهلنجی کالا وارد می‌کنند؛ در این شرایط ثبت سفارش در استان‌ها صورت می‌گیرد و سامانه جامع تجارت برای این کار، باز و فعال است.
در واقع کالاها که اغلب کرهای نیز هستند خُردخُرد و تدریجی با سرمایه واردکنندگان و بدون پرداخت مالیات توسط پیله‌وران به کشور وارد و با تایید منشاء ارز، از گمرکات ترخیص میشود.
متأسفانه همین رویه در مورد لیست اقلام همراه مسافر که از مناطق آزاد و ویژه اقتصادی به کشور نیز وارد میشود، وجود دارد. این کالاها هر چند به تعداد محدود به کشور وارد میشود، اما آمار تجمیعی آنها قابلتوجه و در حدود 35 درصد5 سهم بازار لوازم خانگی است لذا عملاً دستور اخیر رهبر معظّم انقلاب و رئیسجمهور محترم مبنی بر ممنوعیت واردات لوازم خانگی را تحتالشعاع قرار میدهد.
یخچال ساید، تلویزیون، ماشین ظرفشویی، ماشین لباسشویی، اسپیلت و سایر لوازم خانگی از جمله مهمترین اقلام وارد شده به کشور از این طریق یا از راه قاچاق میباشند، لذا جای تعجب ندارد که تنها نیمی از ظرفیت تولید تلویزیون در کشور فعال باشد!
- کارشناسان اذعان میدارند که در قیاس با لوازم خانگی خارجی مشابه، لوازم خانگی داخلی حدود 30 درصد در کشور گران‌تر هستند که این امر گلایهمندی مردم را نیز در پی داشته است.
بر همین اساس توجه به پیشنهادات ذیل شایسته به نظر میرسد:
- ضمن محدودنمودن معافیتهای واردات تهلنجی و پیلهوری، از نقض ممنوعیت واردات لوازم خانگی به کشور، به طور اکید جلوگیری به عمل آید همانگونه که کشور کره جنوبی از دو دههی پیش این سیاست را پیگیری نمود و هماکنون نیز مُصرّ به اجرای آن است به نحوی که حتی توزیع کالا در فروشگاه‌ها و مراکز عرضه نیز به شدت تحت کنترل است تا هیچ کالای لوازم خانگی خارجی در این فروشگاه‌ها عرضه نشود.
- موضوع برندسازی و همچنین تقویت برندهای موجود، در حلقههای مختلف تولید، توزیع و عرضه لوازم خانگی؛ به طور مستمر پیگیری گردد. در همین راستا تکمیل زنجیره ارزش تولید لوازم خانگی و حمایت دولت از این موضوع، ضروری است به نحوی که امکانات کشور به پیشران‌های اقتصادی از جمله صنعت لوازم خانگی،
- معطوف شده و به وسیلهی مواردی همچون: اِعمال تخفیف در مالیات، دریافت سود بانکی پایین، تمهید جوایز صادراتی برای تولیدکنندگان، کمک به شرکتها جهت تأمین هزینه تحقیق و توسعه، قالب‌سازی و... تقویت و پشتیبانی گردد. لیکن حمایت از صنعت لوازم خانگی نباید یک حمایت مطلق باشد بلکه مشروط به ارتقاء تکنولوژی و حضور تولیدکنندگان داخلی در بازار‌های خارجی به ویژه بازار‌های منطقه‌ای باشد.
- یکی از مسائلی که بیم میرود با بستهشدن درهای کشور به روی واردات لوازم خانگی تقویت شود، رشد بیحساب و کتاب قیمت تولیدات داخلی و یکهتازی کارخانههای ایرانی در عرضه و قیمتگذاری محصولاتشان است. البته در صنعت لوازم خانگی، قیمت‌ها دستوری نیست، اما ضروری است تا دستگاه‌های ناظر بیش از پیش به وظیفه کنترلی خود عمل کرده و با قیمت‌های نامتعارف برخورد کنند تا مانع از متضررشدن مصرفکنندگان شوند.
- رمز بقای بنگاه‌های اقتصادی، تولید کالاهای با کیفیت و استفاده از فناوری‌های روز دنیاست لذا تولیدکنندگان بایستی توجیه شوند به مرور با کاهش واردات قطعات، بومیسازی یا ساخت اجزاء و قطعات لوازم خانگی نشان‌های خارجی در داخل کشور را در دستورکار خود قرار دهند که در این رابطه زمینه برای حضور سرمایه‌گذاران خارجی نیز وجود دارد.
- نظر به تاثیر بالای قیمت مواد اولیه در قیمت نهایی لوازم خانگی و توجه به این امر که بخش قابلتوجهی از مواد اولیه مذکور از طریق واردات تأمین میشود؛ شایسته است علاوه بر کنترل نرخ ارز، بر قیمت مواد اولیه، اعم از تولید داخل و اقلام وارداتی، نظارت ویژه صورت گرفته و با دلالان و سودجویان این بخش، برخورد قاطع صورت پذیرد.
- با توجه به فرمایش رهبر معظّم انقلاب مبنی بر ممنوعیت ورود کالاهای لوازم خانگی، شایسته است در راستای حمایت از تولیدکننده، فرهنگسازی و تشویق مصرفکننده جهت خرید کالاهای ایرانی، تابلوهای با نام و نشان (برند) خارجی نیز از سردرب واحدهای صنفی، حذف یا تغییر داده شود.
- بازنگری در قانون اتاق بازرگانی و قانون نظام صنفی با هدف بهبود قابلیت‌های اِجماع و یکپارچهسازی منافع و نظرات اعضاء و همچنین حل نارساییهای ساختاری موجود، مدنظر قرار گیرد.
- در تبلیغات لوازم خانگی خارجی، یکی از موارد بارز، تأکید بر گارانتی و خدمات پس از فروش است لیکن در تبلیغات شرکتهای لوازم خانگی ایرانی، هیچ اشارهای به این موارد نمیشود که این امر یک پیام منفی برای مخاطب و مصرفکنندگان محسوب میشود لذا ضروری است این نکته به تولیدکنندگان لوازم خانگی داخلی گوشزد شود.
v مراجع:
[1]- مدیرکل دفتر عربی و آفریقایی سازمان توسعه تجارت ایران- 27/06/1400.
2- مدیرکل دفتر صنایع فلزی و لوازم خانگی وزارت صمت- 12/07/1400.
3- سخنگوی انجمن تولیدکنندگان لوازم خانگی- 11/07/1400.
4- مدیرکل دفتر صنایع فلزی و لوازم خانگی وزارت صمت- 12/07/1400.
5- سخنگوی انجمن تولیدکنندگان لوازم خانگی- 11/07/1400.
جواد محمدی فشارکی
مدیر بازرسی و نظارت اصناف استان اصفهان
هرگونه کپی برداری فقط با قید منبع مجاز می باشد.